I sonetti del Belli/La sonetoj de Beli

• reiru al Renato: aliaj tekstoj

---

Honore al Gaŭdencjo Pizoni

Mi ree prezentas ĉi-sekve parton de la sonetoj de Ĝusepe Ĝoakino Beli [Giuseppe Gioacchino Belli]. En la komenco mi metos tiujn, kiuj jam estis eldonitaj en la libro Elektitaj Sonetoj tradukitaj de Gaŭdencjo Pizoni [Gaudenzio Pisoni] kaj reviziitaj de mi mem. Mi plureviziis ilin ĉi tie surbaze de paperoj de Pizoni, kiujn la heredantoj bonvolis havigi al mi. Kompreneble nur mi respondecas pri ĉia miso, eraro, ktp. en ĉi tiu versio.
La defio estas, per piednotoj abundaj produkti ion, kion ankaŭ japanoj povas kompreni. Ni aparte trovos japanajn legantojn.

---

L'editto de l'ostarie Accidenti a l’editti, a cchi l’inventa, chi li fa, chi li stampa, chi l’attacca, e cchi li legge. E a vvoi st’antra patacca schiccherata cor brodo de pulenta! E addosso all’ostarie! ggente scontenta, fijji de porche fijje d’una vacca! Si all’ostaria ’na purcia sce s’acciacca, cqua ddiventa un miracolo diventa! Papa Grigorio, di’ ar Governatore che sto popolo tuo trasteverino si pperde l’ostarie fa cquarc’orrore. Noi mànnesce a scannatte er giacubbino, spènnesce ar prezzo che tte va ppiú a ccore, ma gguai pe ccristo a cchi cce tocca er vino. 1832 12 03

La dekreto de la trinkejoj(1) Peston al leĝoj kaj ties invento, al la verkintoj, kaj eĉ al gluantoj, kaj al legontoj de la paperkvantoj, ŝmiritaj per buljono el placento.(2) Kontraŭ trinkejoj ree! Kia gento, porkoj kaj ĝermoj de putinaj plantoj! En trinkej' oni taksas arogantoj homojn premintajn pulon sen atento. Al policestro diru, Pap' Gregoro,(3) ke ĉi-popolo via transtibera(4) nun iĝos, sen trinkejoj, eksplod-pulvoro. Disbuĉi jakobenojn (5) sendu nin, impostu nin je sumo plej prefera, sed, ve al vi, se al ni mankas vin'. 1832 12 03

(1) La 28-an de novembro 1832 la guberniestro de Romo (tiama urbestro) aperigis dekreton, kiu igis la konduton en trinkejoj pli kontrolata.
(2) Popola maldeca maniero por priskribi la glumaterialon.
(3) Nun la parolanto sin direktas rekte al la Papo, por ke ĉi tiu informu la policestron. La Papo estis Gregoro la 16-a, papinta de 1831 al 1846.
(4) La plej popola parto de Romo estas tiu situanta trans la rivero Tibero.
(5) Civitanoj, kiuj volis pli liberalan reg-sistemon kaj en kelkaj historiaj periodoj estis persekutitaj de la eklezio kaj de la lpnservemaj registaroj.

---

Er battesimo der fijjo maschio Cosa sò sti fibbioni sbrillantati, Sto bber cappello novo e sto vistito? Sta carrozza ch'edè ? cch'edè st'invito De confetti, de vino e dde ggelati? E li sparaggni tui l'hai massagrati, Cazzo-matto somaro sscimunito, Perché jjeri tu' mojje ha ppartorito Un zervitore ar Papa e a li su' frati?! Se fa ttant'alegria, ttanta bbardoria, Pe bbattezzà cchi fforzi è ccondannato, Prima de nassce , a cojje la scicoria! Poveri scechi! E nnun ve sete accorti Ch'er libbro de bbattesimi in sto Stato Se potería chiamà "llibbro de morti"? 1834 05 22

La bapto de la filo(1) Kial ĉi-bukoj brilaj kiel juveloj? La nova ĉapelo, ĉi tiu vesto? Kaj kaleŝo, kaj invito al festo? Kial bombonoj, kaj eĉ vin-boteloj? Monujon vi masakris por ĉi-celoj, peniso stulta (2), sencerbulo, besto, nur ĉar naskiĝis viro en la nesto servonto de Papoj kaj pastraj keloj. Tiom da ĝojo, tiom da ebrio por destinito jam de bapto-dato al rikoltado nur de cikorio!(3) Ĉu vi ne vidas, ho sencerbaj pintoj, ke bapto-libron en la papa ŝtato, ni povus nomi libro de mortintoj?(4) 1834 05 22

(1) En katolikaj landoj pni kutimas festi la bapton de infano kerlkajn tagojn post la naskiĝo.
(2) En la roma dialekto oni multe uzas vortojn rilatajn al la seksa kampo. "Peniso" estas dirata al homo stulta. Oni subkomprenas: (Vi estas kiel) peniso.
(3) Rikolti kaj manĝi nur cikorion estas sinonimo pri mizera vivo. Cikorio estas herbo, kiun oni rikoltas en kampoj.
(4) Baptoj kaj mortoj estis registritaj en librojn ĉe la preĝejoj.

---

La scerta der Papa So' fornaciaro, si', so' fornaciaro, So' un cazzaccio, so' un tufo, so' un cojone Ma la ragione la capisco, a paro De chiunque sa intenne la ragione. Scejenno un Papa, sor dottor mio caro, Drent'a 'na settantina de persone, E manco sempre tante, e' caso raro Che s'azzecchino in lui qualita' bone. Perche' s'ha da crea' sempre un de loro? Perche' ogni tanto nun se fa' filice Un brav'omo che attenne ar su' lavoro? Mettemo caso: io sto abbottanno er vetro, Enta un Eminentissimo e mi dice: Titta, e' Papa lei: vienghi a San Pietro. 1834 12 27

La elekto de la Papo(1) Vitroblovisto, jes vitroblovisto, kaj malklerulo kiel, nu, kojono (2), sed mi rezoni povas sen asisto, kun iu ajn dotita je rezono. Okazas pap-elekto el la listo de nur sepdek' da homoj(3); la propono ne ĉiam trafas moŝton pro ekzisto en li de ĉiuj virtoj kaj de bono. Kial elekti nur inter ili? Kial ne doni ĝustan rekompencon(4) al homo laboranta por utili? Ekzemple, vitron blovas mi; jen frapo, kaj jen ĉe la dompordo Eminenco(5): Li diras: "Ek al Rom', vi estas Papo". 1834 12 27

(1) La Papo estas la supera estro de la katolika eklezio kaj ĝis la jato 1970-a li esti la reganto de la urbo Romo kaj de la malgranda ŝtato Vatikano en centra Italujo.
(2) La esprimo kojono, alia vorto por testiko, estas uzata en la roma dialekto por indiki stultulon.
(3) La Papo estas kutime elektata nur inter la kardinaloj, kiuj estas malmultaj superaj funkciuloj de la katolika eklezio
(4)La popolo pensis, ke la Papo vivas tre trankvilan vivon, kiu estus granda rekompenco por normala popolano.
(5) Eminenco estis titolo per kiu oni indikis kaj vokis kardinalon. Fakte en Esperanto pli simple ĝi estas "Kardinala moŝto".

---