Vt: U
- reiru al La bona vorto de la tago
radiko: -u
baza vorto: -u
difino: Finaĵo de vorto, kiu montras agon/staton de ordono, deziro, konsilo.
ekzemploj: Bonvolu eniri! — Fermu la pordon! — Prefere ne manĝu tion. — Mi petas: "Donu al mi tiun libron." — Li volas, ke mi venu al li. — Ĉu mi venu al vi? — Ŝi legu tiun libron. — Ni nun manĝu.
angle: a verb ending which indicates a wish or command, known grammatically as the imperative.Demand~ lin = "ask him"; enir~! = "come in!"
ĉine: 表示请求，祈望，建议或命令的后缀：bonvolu eniri! 请进！fermu la pordon! 请关门！pli bone ne manĝu tion. 最好别吃那个；donu al mi tiun libron. 给我那本书；li volas, ke mi venu al li.他希望我去找他；ĉu mi venu al vi?你去找他吗？
france: que se manifeste (une action ou un état par demande, désir, ordre), signe l'impératif ou le subjonctif : Bon-vol~ ... = voulez-vous bien ...; Li volas, ke mi ven~ al li = Il veut que je vienne à lui; Ĉu mi ven~ al vi? = Dois-je aller vers vous?; Ni manĝ~! = Mangeons !
germane: Die Endung -u bildet bei allen Verben/Tätigkeitswörtern den Imperativ/die Befehlsform: trinki = trinken - Trink~! = Trink!
hispane: terminación verbal que indica el tiempo imperativo; (ej, ven~! = ¡ven!)
hungare: A felszólítómód végződése.
portugale: terminação de verbos que indica ordem, vontade, desejo ou conselho
ruse: окончание волитива (наклонения в эсперанто, соответствующего русскому повелительному наклонению) (например: Ferm~ la pordon! = Закрой дверь! Donu al mi tiun libron. = Дай мне ту книгу.)
radiko: UEA
baza vorto: UEA
difino: Mallongigo de Universala Esperanto-Asocio.
ekzemploj: UEA estas granda monda asocio de esperantistoj. — La ekzamenoj de UEA estas malfacilaj. — La Jarlibro de UEA estas adresaro.
angle: Abbreviation of Universala Esperanto-Asocio (= World Esperanto Association)
ĉine: UEA是Universala Esperanto-Asocio泛世界语协会的缩写
france: sigle de l'Association Universelle pour l'espéranto se prononce "ou é a".
germane: Abkürzung für Universala Esperanto-Asocio (Esperanto-Weltverband))
hispane: Asociación Universal de Esperanto
hungare: Egyetemes Eszperantó Világszövetség
portugale: abreviação de Associação Universal de Esperanto
ruse: Universala Esperanto-Asocio - Всемирная эсперанто-ассоциация
radiko: -uj-
baza vorto: uj-o
difino: Enhav-ilo, korbo aŭ alia ilo, kiu povas enteni aĵojn; arbo, kiu havas en si fruktojn; lando, kiu enhavas siajn loĝantojn.
ekzemploj: Metu sukerujon sur la tablon. — La akvujo estas en la lavejo. — Pomujo samsignifas je pomarbo. — Rusoj loĝas en Rusujo. — Tio estas salujo.
angle: a container for X; the tree that produces fruit X pom~o (or pomarbo) = apple tree); the land in which ethnicity X comes from (Rus~o (or Rusio or Ruslando) = Russia)
ĉine: 表示容器，篮子，置物器皿，果树，居民的国家
france: (un) contenant (choses, matière, habitants), portant (des fruits); il~o = (une) boîte à outils; suker~o = (un) sucrier; Rus~o = (la) Russie; pom~o = (un) pommier.
germane: Die Nachsilbe -uj- bezeichnet einen Behälter oder Fruchtträger, ein Land: mono = Geld - mon~o = Geldbörse ; pomo = Apfel - pom~o = Apfelbaum ; germano = Deutscher - German~o = Deutschland.
hispane: caja, contenedor, vasija
hungare: edény
portugale: sufixo de indica: 1. objeto que contém algo, recipiente, receptáculo: suker~o = açucareiro; 2. planta que produz determinado fruto: pom~o = macieira; 3. país habitado por determinado povo: Rus~o = Rússia; Ĉin~o = China
ruse: суффикс, обозначающий: 1) предмет, в котором что-л. хранится или содержится, вместилище, ёмкость для чего-л.(например: mon~o = кошелёк, abelujo = улей); 2) растение, на котором растёт какой-л. плод или цветок (например: pom~o = яблоня, rozujo = розовый куст); 3) страну (например: Rus~o = Россия, Germanujo = Германия, Esperantujo = Эсперантида); ~o = вместилище, ёмкость, сосуд
radiko: -ul-o
baza vorto: ul-o
difino: Estaĵo, homo aŭ besto tia, ekzemple: junulo = juna homo; mamulo = besto havanta mamon.
ekzemploj: Tiu ulo estas stranga. — Ne, respondis la malĝentilulino. — Li estas malriĉulo sed gravulo. — La kompetentula uzado fiksis uzo-formon por ĉi tiu vorto. — La multula pacdeziro estis senutila. — Pardoninda junula petolaĵo. — Tiu fiulo insultis min kaj ŝtelis mian monujon.
angle: an individual associated with the descriptive word X; from "maljuna" = "old" comes maljun~o = "old person, old man"; "grava" = "serious" comes grav~o = "an eminent or serious person".
ĉine: 人
france: (un) individu, type, en suffixe : individu caractérisé par... ; mal-riĉ~o = (un) pauvre; grav~o = (une) personne de poids, personnalité; mal-ĝentil~in-o = (une) effrontée, impertinente; kompetent~o = (un) expert; jun~a = de jeune; fi~o = (un) salaud.
germane: Die Nachsilbe -ul- bezeichnet eine Person mit einer Eigenschaft: brava = tapfer / brav~o = ein Held.
hispane: individuo, sujeto. Usado como sufijo indica un ser vivo (ej, jun~o = un joven)
hungare: Személyképző szóelem.
portugale: sufixo que indica ser vivo (comumente pessoa); ~o = sujeito, cara, gajo
ruse: суффикс, обозначающий лицо, обладающее выраженным в корне слова качеством (например: jun~o = юноша, laborulo = работник); ~o = лицо, существо, тип, индивид
radiko: -um-
baza vorto: -um-
difino: Io kun ia rilato al la signifo de la radiko.
ekzemploj: Kolumo estas la parto de vestoj ĉirkaŭ la kolo. — Pro malvarmumo li malsaniĝis. — La ĝardenisto akvumas la herbon. — Mi neniam plenumos tiun taskon. — Foliumi libron estas plaĉe.
angle: shows that a word has some association with X that can't be made immediately clear by using another suffix. Plen~i = "to fulfil"; kol~o = "a collar"; kruc~i = "to crucify"; ~o = thingy, wotsit, stuff
ĉine: 表示与基本词有关连的事物：kolumo 领子；malvarmumo着凉，感冒；akvumi teron浇水于地；plenumi taskon完成任务；foliumi libron翻阅书本
france: ~o = (un) truc, schmilblick; ~i = schtroumpher suffixe à tout faire, pour créer un mot compréhensible par le contexte; kol~o = (un) (faŭ-)col (le truc du cou); man~o = (une) manchette; mal-varm~o = un coup de froid, akv~i = arroser; plen~i = accomplir (une tache); foli~i = feuilleter.
germane: Die Nachsilbe -um- kennzeichnet eine Handlung, die mit dem Sinn des Wortstamms zu tun hat: plena = voll / plen~i = erfüllen ; cerbo = Gehirn / cerb~i = sich den Kopf zerbrechen.
hispane: sufijo indefinido
hungare: A szógyökkel valamilyen kapcsolatban lévő fogalom megnevezésre szolgáló képző.
portugale: sufixo com sentido indefinido, usado quando nenhum outro sufixo se aplica; os sentidos mais usados são: 1. suplício: kruc~i = crucificar; pend~i = enforcar; 2. parte de vestuário: kol~o = colarinho; man~o = punho (de camisa, casaco etc.); há outros sentidos, como, por exemplo: akv~i = regar, molhar (plantas); brak~o = abraço; du~a = (computação, matemática) = binário; foli~i = folhear (livro, revista etc.); plen~i = executar (tarefa);
ruse: суффикс, в отличие от всех остальных в эсперанто не имеющий чётко определённого значения. Все слова с данным суффиксом можно разделить на две группы: 1) слова с конкретным значением, зафиксированные в словарях (например: brak~i = обнимать, foliumi = листать) 2) окказионализмы без конкретного значения, смысл которых может быть понятен только из контекста (например: глагол pied~i может переводиться как «идти», «бить ногами», «перебирать ногами», «переминаться с ноги на ногу» и т.п; глагол kubut~i может означать «бить локтями», «пихать(ся) локтями», «толкать(ся) локтями», «облокотиться», «опереться на локти» и т.п. В этом случае не рекомендуется употреблять данный суффикс без твёрдой уверенности в понятности образованных с его помощью слов); ~o = штука, штуковина; ~i = заниматься, возиться, что-то делать
radiko: universal-
baza vorto: universal-a
difino: Rilata al, aplikebla al ĉiuj membroj (homoj, objektoj) de iu grupo aŭ al ĉiuj homoj sur Tero.
ekzemploj: La 100a universala kongreso okazis tre pompe. — Esperanto devus esti universale konata. — Neniu scias precize, kiam okazis la universala (tutmonda) inundo (subakvigo). — De longa tempo ekzistas la universala (de ĉiuj ŝtatanoj) voĉdonado.
angle: global, universal
ĉine: 广泛的，通用的，普遍的，全球的，世界的
france: universel(le) ; ~e = universellement; ~ec-o = (l')universalité; ~igi = universaliser; ~ismo = (l')universalisme.
germane: universell(e,r,s), allumfassend(e,r,s)
hispane: universal
hungare: egyetemes, univerzális, általános
portugale: universal (global, ecumênico); ~eco = universalidade; ~igi = universalizar; ~ismo = universalismo
ruse: универсальный, всемирный, всеобщий
radiko: universitat-
baza vorto: universitat-o
difino: Alt-nivela lernejo, kie oni povas studi plurajn branĉojn de scienco (kaj kiu povas aljuĝi doktorecon).
ekzemploj: Li faris brilajn universitatajn studojn en brita universitato. — Li iĝis universitate diplomita. — Romo, la ĉef-urbo de Italujo, havas belan urbocentran universitatan parkon. — La subita studenta ribelo ekis mardon 10an de junio en la universitata areo.
angle: university
ĉine: 大学
france: (une) université ; ~a = universitaire; ~ano = (un) universitaire (professeur); ~ejo = (une) cité universitaire.
germane: Universität
hispane: universidad
hungare: egyetem
portugale: universidade; ~a = de universidade; ~ano = universitário (aluno)
ruse: университет; ~а = университетский
radiko: unu
baza vorto: unu
difino: 1
ekzemploj: dek unu: 11. — Virino havis du filinojn, unu el ili lernis Esperanton. — Unuo estas kvanto aŭ mezuro uzata por nombri. — Estas unueco, kiam ĉiuj kune estas en konsento, akordo. — La unua demando venos baldaŭ. — Unue faru tion. — Li laboras en la Unuiĝintaj Nacioj.
angle: one (but not a/an, which don't exist in Esperanto)
ĉine: 一：dek unu十一；unuo单位；unueco统一，合一
france: un, une ; ~o = (une) unité; ~a = premier(-ère); ~e = premièrement; ~ec-o = (une, l')unicité; ~igi = unir, réunir; ~ec-igi = unifier; ~iĝi = s'unir; ~iĝ-o = (une, l')union; ~op-e = tout seul, individuellement; ~iĝ-inta = uni(e).
germane: eins, eine(r,s)(Nur die Zahl. In Esperanto gibt es keinen unbestimmten Artikel.)
hispane: uno
hungare: egy (1)
portugale: um, uma; ~a = primeiro; ~e = primeiramente; ~o = unidade (de medida); ~aĵo = bloco (que forma uma só peça); ~eco = unidade (qualidade do que é uno); ~eca = uno, unificado; ~igi = unir, unificar; ~igo, -iĝo = união, unificação; ~ope = um por um, individualmente
ruse: один; ~о = единица; ~а = первый; ~е = во-первых, сперва
radiko: urb-
baza vorto: urb-o
difino: Loko kun multaj (pli ol kelkmil) domoj kaj multaj homoj.
ekzemploj: Tiu urbego entenas pli ol 2 milionoj da loĝantoj. — Strato estas urba vojo. — Mi ne loĝas urbe. — Moskvo estas la ĉefurbo de Rusujo. — Mi estas urbano, sed mi loĝas en la suda antaŭurbo.
angle: town, city
ĉine: 城市
france: (une) ville ; ~a = urbain(e) ; ~e = en ville; ~eg-o = (une) métropole; ĉef~o = (une) capitale; antaŭ~o = (un) faubourg; ~et-o = (un) bourg; ~estro = (un) maire.
germane: Stadt
hispane: ciudad
hungare: város
portugale: cidade; ~a, ~ano = urbano, citadino; ~eto = aldeia, cidadezinha; ~ego = cidade grande, megalópole; ĉef~o = capital; ~estro = prefeito, alcaide; ~ocentro = centro de cidade; ~odomo = câmara municipal; ~a konsilanto = vereador
ruse: город; ~а = городской; ~е = в городе
radiko: -us
baza vorto: -us
difino: Finaĵo de vorto, kiu montras agon/staton supozatan, aŭ de kondiĉo; nereala supozo; neebla deziro.
ekzemploj: Se mi havus monon, mi veturus tien. — Estus bone, se vi skribus al li. — Se ĉiuj homoj estus saĝaj, ne okazus milito. — Ho, se mi povus flugi! — Ĉu vi povus/povas diri al mi, kie estas tio?
angle: a verb ending which corresponds to something hypothetical, unreal, or conditional. It tends to correspond to English "would" but applies to both parts of the conditional sentence: "se mi havus tempon mi vizitus vin" = "if I had time I would visit you".
ĉine: 后缀，表示条件的，虚拟的，条件的，假设的，或期盼而不能实现的：se mi havus monon, mi veturus tien. 如果我有钱，我会乘车到那里；estus bone, se vi skribus al li. 要是你写信给我，那就好了；se mi povus flugi!如果我能飞；ĉu vi povus diri al mi, kie estas...?你是否可以告诉我，这里是什么地方？
france: se manifester au conditionnel par supposition non réelle, désirée ; se mi hav~ ..., mi vetur~ ... = si j'avais ..., je me rendrai ...; Est~ bone, se... = Ce serait bien, si...
germane: Die Endung -us bildet bei allen Verben/Tätigkeitswörtern das Konditional/die Bedingungsform (Sie entspricht dem deutschen Konjuktiv II, wir also bei einer unerfüllten Bedingung benutzt.): naĝi = schwimmen - Mi naĝ~, se mi est~ sana. = Ich würde schwimmen, wenn ich gesund wäre (Ich bin es aber nicht.).
hispane: terminación verbal que indica el tiempo condicional (ej: mi trink~ = yo bebería)
hungare: A feltételes mód végződése.
portugale: terminação de verbos que indica condição ou suposição
ruse: окончание условного (сослагательного) наклонения глагола (например: se mi hav~ monon, mi vetur~ tien = если бы я имел деньги, я бы поехал туда)
radiko: Uson-
baza vorto: Uson-o
difino: la Unuiĝintaj Ŝtatoj de (Nord-)Ameriko
ekzemploj: Usonanoj pagas per dolaroj. — Tiun usonan kanton mi konas. — Vaŝingtono estas la ĉef-urbo de Usono. — Ne agu usone en Eŭropo.
angle: the USA
ĉine: 美国
france: (les) États-Unis d'Amérique ; ~a = étasunien(ne); ~ano = (un) États-uniens (américain des États-Unis); ~e = à la façon des États-Unis.
germane: USA
hispane: Estados Unidos de América
hungare: Amerikai Egyesült Államok
portugale: Estados Unidos da América (EUA); ~ano = estadunidense
ruse: Соединённые штаты Америки (США)
radiko: util-
baza vorto: util-a
difino: Taŭga por esti uzata; necesa por atingi rezulton.
ekzemploj: La pasporta servo estas utila por vojaĝi. — Ĝi utilas, ĝi alportas utilon. — Li utile uzis ĝin. — Mi povas utiligi tiujn restaĵojn. — Krii estas ofte senutile, koleri estas eĉ ofte malutile.
angle: useful, to be of use
ĉine: 有用的
france: utile, profitable ; ~o = (un) avantage, profit, (l')utile; ~i = être utile; ~e = utilement; ~igi = utiliser, tirer parti de; ~ig-ebla = utilisable; ~ec-o= (l')utilité; ~eca = utilitaire; sen~a = inutile; mal~a = nuisible, préjudicieŭ.
germane: nützlich(e,r,s), zweckdienlich(e,r,s)
hispane: útil
hungare: hasznos
portugale: útil; ~o, ~eco = utilidade (atributo); ~i = ser útil; ~igi = utilizar (tornar útil); ~ebla = utilizável; ~ismo = utilitarismo; ~isto = utilitarista; ne~a, sen~a = inútil; mal~a = nocivo, prejudicial
ruse: полезный; ~i = быть полезным, приносить пользу; ~о = польза; ~е = с пользой, полезно
radiko: uz-
baza vorto: uz-i
difino: Fari ion per; preni kiel ilon aŭ rimedon.
ekzemploj: Vi povas manĝi rekte per mano aŭ uzi forkon. — Ĝi estas uzebla, sed ne misuzu tiun ilon. — Mi uzis du horojn por veni. — La uzo estas facila. — Ĝi preskaŭ estas neeluzebla, tamen ne trouzu ĝin.
angle: to use
ĉine: 使用
france: utiliser ou employer, se servir, faire usage ou user (de) ; -o, ~ad-o = (un, l')emploi, utilisation, l'usage; ~ant-o = (un) utilisateur; ~aĵo = (un) ustensible; ~ata = utilisé(e), en usage; ~ebla = utilisable, praticable; el~i = user; el~iĝi = s'user; el~ita = usé(e); ne-el~ebla = inusable; tro~i = abuser (de).
germane: (be)nutzen, gebrauchen, verwenden
hispane: usar, utilizar
hungare: használ, felhasznál
portugale: usar, empregar; o, ~ado = uso, emprego; ~aĵo = coisa usada; ~anto, ~ulo = usuário; ~ateco = voga, popularidade; ~ebla = usável; ~ebleco = possibilidade de uso; ~iĝi = usar-se; ek~i = passar a usar; el~i = gastar pelo uso; re~i = reusar; for~i = consumir (pelo uso); frukt~i = usufruir; malbon~i = usar mal; desperdiçar; tro~i = abusar
ruse: использовать, употреблять; ~о = использование, употребление
