Ĉapitro 9-a: Malsamoj inter versioj

El La bona lingvo
Iri al: navigado, serĉi
Linio 18: Linio 18:
 
'''''-ig- kaŭzas ŝanĝon de la stato de aĵo laŭ la adjektivo'''''<br>
 
'''''-ig- kaŭzas ŝanĝon de la stato de aĵo laŭ la adjektivo'''''<br>
  
''ekzemplo'' <br>
+
''klariga ekzemplo'' <br>
  
1. La muro estas blanka.<br>
+
1. La muro estis blanka.<br>
 
2. Mi ruĝ-igas ĝin. = mi farbas la muron per ruĝa farbo.<br>
 
2. Mi ruĝ-igas ĝin. = mi farbas la muron per ruĝa farbo.<br>
3. Fine la muro estas ruĝa<br>.
+
3. Fine la muro estas ruĝa, do 'Mi ruĝigi la muron.' <br>.
  
  
Linio 28: Linio 28:
  
  
ruĝigi<br>
 
 
blankigi<br>
 
blankigi<br>
 
(mal)plenigi<br>
 
(mal)plenigi<br>
Linio 42: Linio 41:
 
(mal)liberigi<br>
 
(mal)liberigi<br>
  
'''1 = adjektivo + -iĝ-'''<br>
+
'''2 = adjektivo + -iĝ-'''<br>
 
'''<hr>'''
 
'''<hr>'''
  
Linio 48: Linio 47:
 
'''''-iĝ- montras, ke la subjekto mem ŝanĝis sian staton laŭ la adjektivo'''''<br>
 
'''''-iĝ- montras, ke la subjekto mem ŝanĝis sian staton laŭ la adjektivo'''''<br>
  
''ekzemplo'' <br>
+
''klariga ekzemplo'' <br>
  
1. La vizaĝo de la knabino estas pala.<br>
+
1. La vizaĝo de la knabino estis pala.<br>
2. Mi faras al ŝi am-proponon. = mi farbas la muron per ruĝa farbo.<br>
+
2. Mi faras al ŝi am-proponon. = mi demandas ŝin, ĉu ŝi volas edziniĝi al mi.<br>
3. Fine la muro estas ruĝa<br>.
+
3. Post mia propono ŝia vizaĝo ruĝiĝis.<br>
  
  
Linio 58: Linio 57:
  
  
ruĝigi<br>
+
ruĝiĝi<br>
blankigi<br>
+
blankiĝi<br>
(mal)plenigi<br>
+
(mal)pleniĝi<br>
(mal)bonigi, plibonigi<br>
+
(mal)boniĝi, pliboniĝi<br>
(mal)longigi<br>
+
(mal)longiĝi<br>
(mal)rapidigi<br>
+
(mal)rapidiĝi<br>
(mal)purigi<br>
+
(mal)puriĝi<br>
(mal)sekigi<br>
+
(mal)sekiĝi<br>
(mal)sanigi<br>
+
(mal)saniĝi<br>
lacigi<br>
+
laciĝi<br>
kontentigi<br>
+
kontentiĝi<br>
klarigi<br>
+
klariĝi<br>
(mal)liberigi<br>
+
(mal)liberiĝi<br>
 +
 
 +
'''3 = substantivoo + -ig-'''<br>
 +
'''<hr>'''
 +
 
 +
 
 +
'''''-ig- kaŭzas ŝanĝon de la stato de homo aŭ aĵo laŭ la substantivo'''''<br>
 +
 
 +
''klariga ekzemplo'' <br>
 +
 
 +
1. Mia filo ne estas edzo.<br>
 +
2. Mi konvinkas lin trovi edzinon = mi edzigas lin.<br>
 +
3. Fine li estas edzo, do 'Mi edzigis lin.' <br>.
 +
 
 +
 
 +
aliaj ekzemploj:
 +
 
 +
 
 +
Substantivoj kun -ig- 
 +
 
 +
glacio
 +
edzino
 +
lumo
 +
flamo
 +
dormo
 +
nulo
 +
en
 +
sen
 +
sub
 +
for
 +
(mal)pli
 +
anstataŭ
 +
 
 +
 
 +
 
 +
glaciigi<br>
 +
edzinigi<br>
 +
lumigi<br>
 +
flamigi<br>
 +
endormigi<br>
 +
nuligi<br>
 +
 
 +
 
 +
'''4 = substantivo + -iĝ-'''<br>
 +
'''<hr>'''
 +
 
 +
 
 +
'''''-iĝ- montras, ke la subjekto mem ŝanĝis sian staton laŭ la substantivo'''''<br>
 +
 
 +
''klariga ekzemplo'' <br>
 +
 
 +
1. La vizaĝo de la knabino estis pala.<br>
 +
2. Mi faras al ŝi am-proponon. = mi demandas ŝin, ĉu ŝi volas edziniĝi al mi.<br>
 +
3. Post mia propono ŝia vizaĝo ruĝiĝis.<br>
 +
 
 +
 
 +
aliaj ekzemploj:
 +
 
 +
 
 +
glaciigi<br>
 +
edzinigi<br>
 +
lumigi<br>
 +
flamigi<br>
 +
endormigi<br>
 +
nuligi<br>

Kiel registrite je 21:09, 15 Dec. 2019



ANKORAŬ PRI -IG- KAJ -IĜ-

9.1. Ĝenerale

La vorteto ['morfemo' diras lingvistoj] -IG- kaj ŝia fratino [kiel dirus arabaj gramatikistoj] -IĜ- estas tre gravaj en Esperanto. Ni jam renkontis ilin en la ekzercoj de la 3-a ĉapitro. Nun ni pritraktu ilin sisteme.

Antaŭ ol antaŭeniri necesas memori pri tio, ke la radikoj en Esperanto havas signifon adjektivan [eksemple: bon-a, bel-a, grand-a, ktp.], substantivan [hom-o, tabl-o, ŝton-o, ktp.] aŭ verban[mang-i, ir-i, leg-i, ktp.].

1 = adjektivo + -ig-



-ig- kaŭzas ŝanĝon de la stato de aĵo laŭ la adjektivo

klariga ekzemplo

1. La muro estis blanka.
2. Mi ruĝ-igas ĝin. = mi farbas la muron per ruĝa farbo.
3. Fine la muro estas ruĝa, do 'Mi ruĝigi la muron.'
.


aliaj ekzemploj:


blankigi
(mal)plenigi
(mal)bonigi, plibonigi
(mal)longigi
(mal)rapidigi
(mal)purigi
(mal)sekigi
(mal)sanigi
lacigi
kontentigi
klarigi
(mal)liberigi

2 = adjektivo + -iĝ-



-iĝ- montras, ke la subjekto mem ŝanĝis sian staton laŭ la adjektivo

klariga ekzemplo

1. La vizaĝo de la knabino estis pala.
2. Mi faras al ŝi am-proponon. = mi demandas ŝin, ĉu ŝi volas edziniĝi al mi.
3. Post mia propono ŝia vizaĝo ruĝiĝis.


aliaj ekzemploj:


ruĝiĝi
blankiĝi
(mal)pleniĝi
(mal)boniĝi, pliboniĝi
(mal)longiĝi
(mal)rapidiĝi
(mal)puriĝi
(mal)sekiĝi
(mal)saniĝi
laciĝi
kontentiĝi
klariĝi
(mal)liberiĝi

3 = substantivoo + -ig-



-ig- kaŭzas ŝanĝon de la stato de homo aŭ aĵo laŭ la substantivo

klariga ekzemplo

1. Mia filo ne estas edzo.
2. Mi konvinkas lin trovi edzinon = mi edzigas lin.
3. Fine li estas edzo, do 'Mi edzigis lin.'
.


aliaj ekzemploj:


Substantivoj kun -ig-

glacio edzino lumo flamo dormo nulo en sen sub for (mal)pli anstataŭ


glaciigi
edzinigi
lumigi
flamigi
endormigi
nuligi


4 = substantivo + -iĝ-



-iĝ- montras, ke la subjekto mem ŝanĝis sian staton laŭ la substantivo

klariga ekzemplo

1. La vizaĝo de la knabino estis pala.
2. Mi faras al ŝi am-proponon. = mi demandas ŝin, ĉu ŝi volas edziniĝi al mi.
3. Post mia propono ŝia vizaĝo ruĝiĝis.


aliaj ekzemploj:


glaciigi
edzinigi
lumigi
flamigi
endormigi
nuligi