Ĉapitro 9-a: Malsamoj inter versioj
Renato (Diskuto | kontribuoj) |
Renato (Diskuto | kontribuoj) |
||
Linio 18: | Linio 18: | ||
'''''-ig- kaŭzas ŝanĝon de la stato de aĵo laŭ la adjektivo'''''<br> | '''''-ig- kaŭzas ŝanĝon de la stato de aĵo laŭ la adjektivo'''''<br> | ||
− | ''ekzemplo'' <br> | + | ''klariga ekzemplo'' <br> |
− | 1. La muro | + | 1. La muro estis blanka.<br> |
2. Mi ruĝ-igas ĝin. = mi farbas la muron per ruĝa farbo.<br> | 2. Mi ruĝ-igas ĝin. = mi farbas la muron per ruĝa farbo.<br> | ||
− | 3. Fine la muro estas ruĝa<br>. | + | 3. Fine la muro estas ruĝa, do 'Mi ruĝigi la muron.' <br>. |
Linio 28: | Linio 28: | ||
− | |||
blankigi<br> | blankigi<br> | ||
(mal)plenigi<br> | (mal)plenigi<br> | ||
Linio 42: | Linio 41: | ||
(mal)liberigi<br> | (mal)liberigi<br> | ||
− | ''' | + | '''2 = adjektivo + -iĝ-'''<br> |
'''<hr>''' | '''<hr>''' | ||
Linio 48: | Linio 47: | ||
'''''-iĝ- montras, ke la subjekto mem ŝanĝis sian staton laŭ la adjektivo'''''<br> | '''''-iĝ- montras, ke la subjekto mem ŝanĝis sian staton laŭ la adjektivo'''''<br> | ||
− | ''ekzemplo'' <br> | + | ''klariga ekzemplo'' <br> |
− | 1. La vizaĝo de la knabino | + | 1. La vizaĝo de la knabino estis pala.<br> |
− | 2. Mi faras al ŝi am-proponon. = mi | + | 2. Mi faras al ŝi am-proponon. = mi demandas ŝin, ĉu ŝi volas edziniĝi al mi.<br> |
− | 3. | + | 3. Post mia propono ŝia vizaĝo ruĝiĝis.<br> |
Linio 58: | Linio 57: | ||
− | + | ruĝiĝi<br> | |
− | + | blankiĝi<br> | |
− | (mal) | + | (mal)pleniĝi<br> |
− | (mal) | + | (mal)boniĝi, pliboniĝi<br> |
− | (mal) | + | (mal)longiĝi<br> |
− | (mal) | + | (mal)rapidiĝi<br> |
− | (mal) | + | (mal)puriĝi<br> |
− | (mal) | + | (mal)sekiĝi<br> |
− | (mal) | + | (mal)saniĝi<br> |
− | + | laciĝi<br> | |
− | + | kontentiĝi<br> | |
− | + | klariĝi<br> | |
− | (mal) | + | (mal)liberiĝi<br> |
+ | |||
+ | '''3 = substantivoo + -ig-'''<br> | ||
+ | '''<hr>''' | ||
+ | |||
+ | |||
+ | '''''-ig- kaŭzas ŝanĝon de la stato de homo aŭ aĵo laŭ la substantivo'''''<br> | ||
+ | |||
+ | ''klariga ekzemplo'' <br> | ||
+ | |||
+ | 1. Mia filo ne estas edzo.<br> | ||
+ | 2. Mi konvinkas lin trovi edzinon = mi edzigas lin.<br> | ||
+ | 3. Fine li estas edzo, do 'Mi edzigis lin.' <br>. | ||
+ | |||
+ | |||
+ | aliaj ekzemploj: | ||
+ | |||
+ | |||
+ | Substantivoj kun -ig- | ||
+ | |||
+ | glacio | ||
+ | edzino | ||
+ | lumo | ||
+ | flamo | ||
+ | dormo | ||
+ | nulo | ||
+ | en | ||
+ | sen | ||
+ | sub | ||
+ | for | ||
+ | (mal)pli | ||
+ | anstataŭ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | glaciigi<br> | ||
+ | edzinigi<br> | ||
+ | lumigi<br> | ||
+ | flamigi<br> | ||
+ | endormigi<br> | ||
+ | nuligi<br> | ||
+ | |||
+ | |||
+ | '''4 = substantivo + -iĝ-'''<br> | ||
+ | '''<hr>''' | ||
+ | |||
+ | |||
+ | '''''-iĝ- montras, ke la subjekto mem ŝanĝis sian staton laŭ la substantivo'''''<br> | ||
+ | |||
+ | ''klariga ekzemplo'' <br> | ||
+ | |||
+ | 1. La vizaĝo de la knabino estis pala.<br> | ||
+ | 2. Mi faras al ŝi am-proponon. = mi demandas ŝin, ĉu ŝi volas edziniĝi al mi.<br> | ||
+ | 3. Post mia propono ŝia vizaĝo ruĝiĝis.<br> | ||
+ | |||
+ | |||
+ | aliaj ekzemploj: | ||
+ | |||
+ | |||
+ | glaciigi<br> | ||
+ | edzinigi<br> | ||
+ | lumigi<br> | ||
+ | flamigi<br> | ||
+ | endormigi<br> | ||
+ | nuligi<br> |
Kiel registrite je 21:09, 15 Dec. 2019
- reiru al La gramatiko de lingvo sen gramatiko
ANKORAŬ PRI -IG- KAJ -IĜ-
9.1. Ĝenerale
La vorteto ['morfemo' diras lingvistoj] -IG- kaj ŝia fratino [kiel dirus arabaj gramatikistoj] -IĜ- estas tre gravaj en Esperanto. Ni jam renkontis ilin en la ekzercoj de la 3-a ĉapitro. Nun ni pritraktu ilin sisteme.
Antaŭ ol antaŭeniri necesas memori pri tio, ke la radikoj en Esperanto havas signifon adjektivan [eksemple: bon-a, bel-a, grand-a, ktp.], substantivan [hom-o, tabl-o, ŝton-o, ktp.] aŭ verban[mang-i, ir-i, leg-i, ktp.].
1 = adjektivo + -ig-
-ig- kaŭzas ŝanĝon de la stato de aĵo laŭ la adjektivo
klariga ekzemplo
1. La muro estis blanka.
2. Mi ruĝ-igas ĝin. = mi farbas la muron per ruĝa farbo.
3. Fine la muro estas ruĝa, do 'Mi ruĝigi la muron.'
.
aliaj ekzemploj:
blankigi
(mal)plenigi
(mal)bonigi, plibonigi
(mal)longigi
(mal)rapidigi
(mal)purigi
(mal)sekigi
(mal)sanigi
lacigi
kontentigi
klarigi
(mal)liberigi
2 = adjektivo + -iĝ-
-iĝ- montras, ke la subjekto mem ŝanĝis sian staton laŭ la adjektivo
klariga ekzemplo
1. La vizaĝo de la knabino estis pala.
2. Mi faras al ŝi am-proponon. = mi demandas ŝin, ĉu ŝi volas edziniĝi al mi.
3. Post mia propono ŝia vizaĝo ruĝiĝis.
aliaj ekzemploj:
ruĝiĝi
blankiĝi
(mal)pleniĝi
(mal)boniĝi, pliboniĝi
(mal)longiĝi
(mal)rapidiĝi
(mal)puriĝi
(mal)sekiĝi
(mal)saniĝi
laciĝi
kontentiĝi
klariĝi
(mal)liberiĝi
3 = substantivoo + -ig-
-ig- kaŭzas ŝanĝon de la stato de homo aŭ aĵo laŭ la substantivo
klariga ekzemplo
1. Mia filo ne estas edzo.
2. Mi konvinkas lin trovi edzinon = mi edzigas lin.
3. Fine li estas edzo, do 'Mi edzigis lin.'
.
aliaj ekzemploj:
Substantivoj kun -ig-
glacio edzino lumo flamo dormo nulo en sen sub for (mal)pli anstataŭ
glaciigi
edzinigi
lumigi
flamigi
endormigi
nuligi
4 = substantivo + -iĝ-
-iĝ- montras, ke la subjekto mem ŝanĝis sian staton laŭ la substantivo
klariga ekzemplo
1. La vizaĝo de la knabino estis pala.
2. Mi faras al ŝi am-proponon. = mi demandas ŝin, ĉu ŝi volas edziniĝi al mi.
3. Post mia propono ŝia vizaĝo ruĝiĝis.
aliaj ekzemploj:
glaciigi
edzinigi
lumigi
flamigi
endormigi
nuligi