Vidi fonton por 19.3. Ago-vortoj/Verboj el nom-vortoj/substantivoj

* reiru al [[La gramatiko de lingvo sen gramatiko]]
<hr>
<br>


'''KION SIGNIFAS VERBOJ/AGO-VORTOJ DERIVITAJ DE SUBSTANTIVAJ/NOM-VORTOJ'''

En unu el la kursoj ni diskutis pri tio, kion povas signifi la ago-vorto/verbo ''sxeli''. Mi provas nun prezenti la temon iom pli gxenerale:

vortoj finigxantaj per -o en Esperanto estas nomoj de ajxoj kaj aferoj, konkretajxoj, abstraktajxoj, homoj, bestoj, fenomenoj, agoj, kvalitoj, specoj, individuoj k.t.p.:<br>
• tablo = nomo de konkretajxo<br>
• hundo = nomo de bestospeco<br>
• virto = nomo de kvalito<br>
• agxo = nomo de kvalito/situacio<br>
• martelo = nomo de ilo<br>
• Petro = nomo de persono<br>
• Parizo = nomo de urbo<br>

Kiam ni faras ago-vorton/verbon el tiuj nom-vortoj, la signifo de tiu verbo ne cxiam estas tuj klara.

'''Tabl-o --> tabl-i''', ekzemple<br> 
Cxi tiu segxo tablas por mi, cxar mi ne havas  veran tablon.<br> 
En cxi tiu okazo la senco, laux mi, estas "funkcii kiel tablo", "fari la laboron de tablo".

'''Hund-o --> hund-i''', ekzemple <br>
Tiu sxafido sekvas la mastron tre ameme. Gxi kvazaux hundas. <br>
En cxi tiu okazo, laux mi, la signifo estas "konduti kiel hundo", "simili al hundo".

'''Virt-o --> virt-i'''. ekzemple<br> 
Mia avino virtas. Sxi cxiam kondutas honeste kaj helpeme.<br>
En cxi tiu okazo, laux mi, "esti virta", "havi la kvaliton de virto".

'''Agx-o --> agx-i'''. ekzemple<br> 
Mi agxas tridek jarojn.<br>
En cxi tiu okazo, laux mi, "esti en la agxo de", "havi la agxon de".

'''Martel-o --> martel-i'''. ekzemple<br> 
Mi martelas la najlojn por pendigi bildon sur la muro.<br>
En cxi tiu okazo, laux mi,  "bati per martelo", "Bati". 

'''Petr-o --> Petr-i.''' ekzemple<br> 
Hodiaux mi Petras.<br>
En cxi tiu okazo, laux mi, "konduti kiel Petro, esti kiel Petro" (Se Petro kutime venas malfrue, Ankaux mi hodiaux venas malfrue)

'''Pariz-o --> Pariz-i'''. ekzemple<br>  
En mia vilagxo oni komencis havi amuzajxojn kile en Parizo. Cxi tie ankaux ni parizas.<br> En cxi tiu okazo laux mi "Esti  kiel Parizo.

'''Resume''', kiam vi formas ago-vorton/verbon el nom-vorto, la signifo emas esti "fari tion, kion oni kutime faras per tiu ajxo: oni normale martelas per martelo kaj brosas per broso", funkciis kiel kutime funkcias tiu ajxo: oni biciklas/veturas per biciklo kaj auxtomobilas/veturas per auxtomobilo", "esti kiel leono/leoni, agi kiel profesoro/profesori".

'''Sed atentu''', ne cxiam la signifo estas klara por cxiuj kaj tuj komprenebla. En tiu okazo en Esperanto aldonu vortojn por pliklarigi la signifon. Oni ne tablas mangxojn, sed altabligas mangxojn, oni ne simple sxelas orangxon, sed sxensxeligas  gxin, kaj pli klare oni ne sxelas vundon per bandagxo, sed ensxeligas gxin per bandagxo.