Vidi fonton por 4.2.1. Kiam oni uzas la verboj en -us

* reiru al [[cxapitro 4-a]]
<hr>
<br>

'''''Kiam oni uzas la verboj kun  la finajxo -US'''''

Ekzistas kelkaj duboj pri la uzo de -us aux de -as kaj -os. Do, mi provas klarigi la aferon en pli komprenebla maniero:

'''US''' indikas, ke temas pri imagita okazo, pri nereala okazo sed nur elpensita, nur hipoteza.

''Se mi estus imperiestro de Cxinujo, mi malpermesus la uzadon de cepoj.'' 

Vere mi ne estas kaj neniam povas esti imperiestro de Cxinujo, ankaux cxar ne plu ekzistas imperiestroj en Cxinujo.

<hr>
<br>
'''komparu la jenajn frazojn kun malsamaj finajxoj'''

''Se pluvus, mi malsekigxus.'' 

Nun ne pluvas, mi nur imagas situacion, en kiu mi ekskursas al la montaro kaj interalie rimarkas, ke mi devos kunpreni ombrelon, cxar, se pluvus, mi malsekigxus.

''Se pluvas, mi malsekigxas.''

Simpla aserto. Mi estas promenanta kaj ekfalas gutoj, pro kio mi diras, ke, se nun pluvas, mi malsekigxas. Simpla konstato pri fakto.

''Se pluvos, mi malsekigxos.''

Simpla aserto pri la estonta tempo. Mi estas diranta ke morgaux mi iros promeni, sed la veteraj antauxvidoj ne estas certaj pri bela vetero. Do, mi diras, ke tamen mi iros promeni kaj, se pluvos, mi malsekigos. Simpla konstato pri fakto.

''Se pluvis, mi malsekigxis.''  

Frazo sen senco, cxar oni konas la pasintan tempon, kaj ne povas fari frazon kun se pri la pasinteco, krom se temas pri nereala hipotezo, pri io kio estus povinta okazi, sed ne okazis, ekzemple:

''Se Napoleono estus konkerinta Rusujo, li estus igxinta tre potenca.''

- -

'''ATENTU:''' ni konsilas:

- ne uzi la us-verbojn por fari gxentilajn petojn, ekzemple: ''Cxu vi donus al mi la salon?'' aux ''Mi dezirus acxeti karotojn. Cxu vi havus ilin?'' laux euxropa kutimo. En tiu okazo oni uzu la esprimon "bonvole" aux similajn: ''Cxu vi bonvolus doni al mi la salon?'' aux la simplan -as: ''Mi deziras acxeti karotojn. Cxu vi havas ilin?''

- ne uzi la verbojn en -us kaj por situacio imagita en la nuno: ''Se mi estus imperiestro de Cxinujo, mi malpermesus la uzon de cepoj.'' kaj por situacio imagita en la pasinta tempo: ''Se mi konkerus Cxinujon antaux du jarcentoj, mi aliancigxus kun Japanujo kontraux Rusujo.''

Bonvolu, do, distingi inter:<br>

''Se mi konkerus Cxinujo, mi aliancigxus kun Japanujo'' [nuna imagita situacio]
kaj
''Se mi estus konkerinta Cxinujon, mi estus aliancigxinta kun Japanujo'' [imagita situacio pri la pasinteco]

'''''ATENTU:''''' Multaj nordeuxropanoj insistas, ke en Esperanto oni uzu nur la simplajn us-formojn: se mi venus, se vi mangxus, ktp. ''ankaux kiam temas pri pasinta tempo.'' Alivorte ili diras, ke "Se hieraux mi venus, mi renkontus vin." Do, ili diras, oni ne uzu la formon: "Se hieraux mi estus veninta, mi estus renkontinta vin". Tio ne havas en Esperanto ian logikan bazon. Gxi fontas el la neuzo de malsimplaj us-formoj en la germana kaj parencaj lingvoj.