Aldona parto por anglalingvanoj - 6
El La bona lingvo
- reiru al la ĉapitro 6-a
Aldona parto por anglalingvanoj - 6
Ĉiuj scias pri la longaj vortoj de la germana lingvo, kiel Bundesverfassungsgericht (Federa Konstitucia Tribunalo).
Neniu scias, ke la angla lingvo havas tre pli longajn kunmetitajn vortojn:
- United Nations Education, Scientific and Cultural Organization = Organizaĵo de Unuiĝintaj Nacioj pri Educato, Scienco kaj Kulturo.
- United Nations Truce Supervision Organization = Organizaĵo de Unuiĝintaj Nacioj pri Kontrolo de Milit-paŭzoj.
- New World Information and Communication Order = Nova Monda informa kaj komunika Ordo.
[La ekzemploj kaj la tradukoj estas el la libro Rekomendata terminaro Esperanto-angla kaj angla-Esperanto por tradukantoj de oficialaj dokumentoj kaj gazetaraj komunikoj, de Humphrey Tonkin kaj Victor Sadler, New York: Mondial, 2017]
Kiel traduki ilin?
Per longa pensado.
Unu maniero estas ĉi tiu: komenci de la lasta grava vorto kaj dividi la kunmetitan esprimon en pecetojn. Ekzemple United Nations Truce Supervision Organization estas dividebla en tri logikajn pecojn: United Nations, Truce Supervision, Organization. Poste oni traduku tuj la lastan vorton kaj aldonu al ĝi la ceterajn pecojn per prepozicioj: Organizaĵo de Unuiĝintaj Nacioj pri Kontrolo de Milit-paŭzoj.
Pli malfacila estas la dividado en pecojn en la okazo de New World Information and Communication Order. Ĉu New rilatas nur al World aŭ al la tuta frazo? Ĉu World rilatas nur al Information aŭ al Information and Communication? Sekve Nova Monda informa kaj komunika Ordo. Teorie oni povus pensi ankaŭ pri la eraraj Nov-monda informa kaj komunika ordo aŭ Nova mond-informada kaj komunika Ordo.
Por ekzerciĝi provu traduki ĉi tiujn esprimojn:
Defense Department =
Deputy (Chief of Staff) =
Federal Reserve =
NNPT (Nuclear Non-Proliferation Treaty) =
Minister for Development Aid =
Weapons of Mass Destruction =
web application framework =
white man's burden =
World Aids Day =
World Council of Churches =
World Day for Cultural Diversity and for Dialogue and Development =
World Day of Social Justice =
World Health Organization =
World Maritime Day =
World Press Freedom Day =
La vortaro de Esperanto estas parte konstruita kaj ĉiutage konstruata pere de afiksoj= 'fiksaj aldonitaj pecetoj antaŭ - prefiksoj - aŭ post - sufiksoj - la ĉefa radiko.
Listojn de ili vi trovas ĉi tie: https://en.wikibooks.org/wiki/Esperanto/Appendix/Table_of_affixes
aŭ
http://esperanto.davidgsimpson.com/eo-affixes.html
ŜAJNAJ AMIKOJ INTER LA ANGLA KAJ ESPERANTO [el la asrtikoo falsaj amikoj en la Esperantlingva Vikipedio.
Angla lingvo
| falsamika angla vorto | kiu signifas en Esperanto | similas al la Esperanta vorto | kiu signifas en la angla |
|---|---|---|---|
| abandon | forlasi; senĝeno | abandono | surrender of insured item to the insurer |
| (to be) able | povi, kapabli | ebli | to be possible |
| abort (a fetus) | abortigi | aborti | suffer miscarriage |
| accurate | preciza, ekzakta, ĝusta, fidinda | akurata | prompt, punctual, on time |
| action | ago, faro | akcio | share of corporate stock |
| actually | efektive | aktuala | current, up-to-date, present |
| adult | plenkreskulo | adulti | commit adultery (sex with married person) |
| affair | amafero aŭ amorafero | afero | matter, deal, business, subject, concern, thing |
| affect | influi, efiki sur | afekti | feign, pretend |
| amber (fossil resin) | sukceno | ambro | ambergris (whale secretion) |
| anger | kolero | angoro | anguish |
| answer | respondo | ansero | goose |
| apply (for a job, position) | proponi sin, kandidatiĝi, peti, ... | apliki | apply, use (a principle, method, technique) |
| ass | pugo, azeno | aso | ace |
| attend | prizorgi (malsanulon), ĉeesti (spektaklon) | atendi | to wait for, to expect |
| balance | ekvilibri, stabili, resti, ŝvebi, ktp (be at rest); bilanci (accounting) | balanci | swing, rock (transitive) |
| ball (for throwing) | pilko, globo | balo | ball (for dancing) |
| bend | fleksi, kurbigi, faldi | bendo | tape |
| billet | loĝejo | bileto | ticket |
| blank | malplena spaceto, senesprima (vizaĝe) | blanka | white |
| bone | osto | bone | well |
| brass (copper + zinc) | latuno | braso | brace, guy (nautical) |
| brow (forehead) | frunto | brovo | eyebrow |
| bulb (glass, electric) | ampolo | bulbo | bulb (base of plant) |
| bush | arbeto, arbusto, vepro | buŝo | mouth |
| camera (photo) | fotilo | kamero | darkroom (photo), closet |
| camera (photo) | fotilo | kamerao | camera (movie, film, video) |
| camp | tendumi | kampo | field |
| can | ladskatolo, necesejo, povi, maldungi | kano | cane |
| candid | sincera, honesta, rekta, ktp | kandido | Candida (genus of yeasts) |
| casino | kazino, vetejo | kasino | female cashbox (kas-ino) |
| casket | ĉerko (coffin); kesto (chest) | kaskedo | cap with visor |
| cassette | kasedo | kaseto | small cashbox (kas-eto) |
| cell | ĉelo | celo | goal |
| cello | violonĉelo | celo | goal |
| cello | violonĉelo | ĉelo | cell |
| character (in a story) | rolo, rolulo, persono, protagonisto | karaktero | moral quality, personal nature |
| cholera | ĥolero | kolero | anger |
| chord (musical notes) | akordo | kordo | string of a musical instrument |
| cloak | mantelo | kloako | sewer |
| coma | komato | komo | comma |
| conceive (imagine an idea) | koncepti | koncipi | conceive (become pregnant) |
| concourse | vojkruciĝo | konkurso | contest |
| confession | konfeso | konfesio | religious denomination |
| confidence (trust, faith) | fido, memfido | konfidenco | secret information told confidentially |
| control | regi, direkti | kontroli | check, supervise, examine |
| corporation (e.g. IBM) | akcia kompanio, entrepreno | korporacio | guild, syndicate, union |
| correct | ĝusta | korekta | corrective |
| count | nombri, kalkuli, kompti; grafo | konto | account |
| cowardly | malkuraĝa | kovarda | ignoble, dishonorable, low |
| cricket (insect) | grilo | kriketo | cricket (sport) |
| crisp | krusta, krusteca | krispa | wavy, crimped, crinkled |
| curious (wanting to know) | scivola | kurioza | odd, interesting |
| current (water) | fluo | kurento | current (electric) |
| dam | digo, baraĵo | damo | lady; "queen" in games |
| deck | ferdeko, kartaro, ornami | dek | ten |
| demand | postuli, postulo | demandi | ask, question |
| demonstration (mass protest) | manifestacio | demonstracio | proof; military demonstration |
| dew | roso | du | two |
| dick | kaco, peniso | dika | thick |
| dig | fosi | digo | dike |
| dike | digo | dike | thickly |
| dog | hundo | dogo | mastiff (iu speco de hundo) |
| dome | kupolo | domo | house, building |
| dress (clothe, put on clothes) | vesti | dresi | to train/tame an animal |
| drink | trinki | drinki | (heavily) imbibe alcohol |
| due | ŝuldata | du | two |
| dung | fekaĵo | dungo | employment |
| dyke | (viraspekta) samseksemulino | dike | thickly |
| effective | efika | efektiva | factual, real |
| eventually | finfine | eventuale | maybe |
| expect | atendi, antaŭvidi, supozi | ekspekti | start watching (ek-spekti) |
| fake | trompa, artefarita | fake | according to department; by specialty; by specialization |
| farm | bieno | farmi | to lease |
| fart | furzi | farti | to fare |
| feel | palp-senti | filo | son |
| floor | planko | floro | flower |
| for | por, pro | for | away |
| forest | arbaro | foresto | absence |
| fossil | fosilio | fosilo | digging tool (fos-ilo) |
| frequently | ofte | frekventi | to go often, to frequent |
| fuck | fiki | fako | department |
| gem | gemo | ĝemo | groan, moan |
| general (military rank) | generalo | ĝenerala | not specific |
| glass (rigid clear material) | vitro | glacio | ice |
| glass (rigid clear material) | vitro | glaso | drinking glass, tumbler, cup |
| graph (picture) | grafikaĵo | grafo | count (earl, nobleman) |
| grass | herbo, razeno | graso | fat, grease |
| grill | krado, rostokrado | grilo | cricket (insect) |
| guest | gasto | gesto | gesture |
| gymnasium | gimnastikejo | gimnazio | secondary school (in Germany, Belgium and Russia) |
| hate | malami | hejti | heat |
| hazard | risko | hazarde | randomly, by chance |
| herb | dolĉa herbo | herbo | grass |
| hound | ĉashundo | hundo | dog |
| humor (wit) | humuro | humoro | mood, temperament |
| image (picture) | bildo | imago | imagination; mental image, fancy |
| inside | en, interne (de) | inside | insidiously |
| intelligence (information) | informoj | inteligento | intelligence (cleverness) |
| intrigue (to interest, fascinate) | interesi, fascini, ktp | intrigi | to plot, scheme; "intrigo" also is the plot of a story, or a secret love affair |
| intrigue (interest, fascination) | intereso, fascino, ktp | intrigo | a plot, scheme; plot of a story; secret love affair |
| jar (wide glass container) | bokalo | ĵaro | large earthenware vessel |
| jog | kuri, kureti, troti, troteti | jogo | yoga |
| just (only) | nur | ĵus | just now |
| justice | justeco | justico | justice department, legal system |
| KKK | Ku-Kluks-Klano | KKK | Permanent Convention Committee |
| lake | lago | lako | lacquer, varnish, shellac |
| large | granda | larĝa | wide |
| last (most recent) | antaŭa | lasta | last (ultimate) |
| lava | lafo | lavo | act of washing |
| letter (of alphabet) | litero | letero | letter (mail) |
| libel | kalumnio | libelo | dragonfly |
| lick (with tongue) | leki | liki | leak |
| live | viva, vivi | live | on the left (maldekstre) |
| male | vira | male | in the opposite way |
| man | viro | mano | hand |
| mantel | kamenbreto, breto, kovraĵo | mantelo | cape, cloak, coat |
| march (long walk) | marŝo | marĉo | marsh |
| mar | difekti | maro | sea |
| marsh | marĉo | marŝo | march (long walk) |
| mend | ripari | mendi | order (food or goods) |
| mess | malordaĉo | meso | mass (Catholic religious service) |
| match | alumeto; kongrui; matĉo | maĉo | act of chewing |
| milk (liquid) | lakto | melki | squeeze milk from udder |
| negotiate | intertrakti, diskuti, interkonsenti | negoci | transact business for money |
| Negro (arĥaika termino) | nigrulo; negro (arĥaika termino) | nigro, nigra | black |
| note (musical sound) | tono | noto | written information |
| novel | romano (longa fikcio) | novelo | short story |
| now | nun | naŭ | nine |
| oak | kverko | ok | eight |
| oar | remilo | oro | gold |
| obligation (duty) | devo | obligacio | bond, debenture |
| offer (commercial) | oferto | ofero | sacrifice |
| offer (as a gift, suggestion, etc) | proponi | oferti | offer (commercially) |
| OK | bone, en ordo; jesi | ok | eight |
| or | aŭ | oro | gold |
| order (command) | ordono | ordo | order (sorted arrangement) |
| order (society, e.g. religious or honor) | ordeno | ordo | order (sorted arrangement) |
| organ (musical instrument) | orgeno | organo | organ (of the body) |
| ostrich | struto | ostro | oyster |
| oyster | ostro | ojstro | bot fly, gadfly, sheep fly |
| pants | pantalono | pensi | to think |
| paragraph | alineo | paragrafo | (1) section (the subdivision of a chapter of a legal or technical document). Ankaŭ, (2) Section Symbol (§) |
| parents | gepatroj | parencoj | relatives |
| participate | partopreni | participo | participle (grammatical term) |
| pass (an exam) | sukcesi, trapasi sukcese | pasi | pass (move) |
| peach | persiko | piĉo | vagina, vulva |
| penis | peniso | penis | tried |
| pension | pensio | pensiono | guest-house |
| perch (fish) | perko | perĉo | ruffe (fish) |
| petite | malgranda (ĝenerale je virinaj vestaĵoj) | petite | having been asked/requested |
| phone | telefono, sonero | fono | background |
| photograph [fotograf] | fotografaĵo, foto | fotografo | photographer |
| phrase | frazero, vortumo | frazo | sentence |
| pig | porko | pigo | magpie |
| pilgrim | pilgrimanto, pilgrimulo | pilgrimo | pilgrimage |
| place | loko | place | at the town square |
| planet | planedo | planeto | small plan (plan-eto) |
| plank | konstrutrabo (tabulforma) | planko | floor |
| plug | ŝtopilo; elektra konektilo | plugi | plow |
| pollution | poluado | polucio | nocturnal emission |
| population (of country, city, etc) | loĝantaro | populacio | population (statistical; biological) |
| posh | ŝika, eleganta | poŝo | |
| pound (weight) | funto | pundo | pound (British money £) |
| pour | verŝi, ŝuti | por | for |
| practice | ekzerci sin (ekz ludi muzikon) por pliboniĝi | praktiki | professionally practice (e.g. law, medicine) |
| predict | antaŭdiri, prognozi | prediki | preach |
| prescription (medical) | preskribo | preskripto | legal period of possession |
| press | premi; klavi; gladi | presi | print (for publishing) |
| pretend | afekti | pretendi | claim (pretensiously) |
| process | procezo | proceso | lawsuit |
| product (multiplication) | produto | produkto | product (manufactured good) |
| proper | taŭga, ĝusta, deca, konvena, bona, ktp | propra | own, belonging to one |
| prove | pruvi, demonstri | provi | to test, to try out |
| pub | drinkejo | pubo | pubic region, pubes |
| punch (hit) | bato | punĉo | punch (alcohol and fruit drink) |
| read | legi | ridi | laugh |
| refer | aludi; direkti; referenci; resendi; rilati; submeti | referi | make a scholarly report, read a paper |
| repress | subpremi | represi | reprint |
| retort (response) | repliko, refuto, respondo | retorto | retort (glass vessel used by chemists) |
| rib (bone) | ripo | ribo | currant (berry) |
| rip | ŝiri, ŝiraĵo | ripo | rib |
| roll (dice) | ruli; ĵeti (ĵetkubojn) | rolo | role |
| roll (bread) | bulko | rolo | role |
| Roman | romiana (de praa Italio) | romano | novel (long fiction) |
| rose | rozo | roso | dew |
| salt | salo | salto | jump |
| satisfaction (contentment) | kontenteco | satisfakcio | satisfaction (chance to fight a duel against someone who offended) |
| second (2nd) | dua | sekundo | second (Time) |
| select (choose, pick generally) | elekti | selekti | breed (biological selection specifically) |
| sense (meaning, idea) | senco | senso | sense (sight, hearing) |
| sentence | frazo; kondamno | sentenco | proverb |
| shat | fekis | ŝati | appreciate |
| shear | tondi | ŝiri | rip; tear |
| sheep | ŝafo | ŝipo | ship |
| shoot; chute | pafi; ŝutilo | ŝuti | pour (non-liquid) |
| soft | mola (ankaŭ) | softa (neologismo anstataŭ mallaŭta) | quiet, soft-spoken, sotto voce |
| soil | grundo; malpurigi | sojlo | threshold |
| sort | speco; ordigi | sorto | fate |
| space (character, ASCII 32) | spaceto | spaco | space (3-dimensional) |
| stall (animal compartment in a stable; sales booth) | stalfako, stalofako, stala fako; budo | stalo | stable, shed, sty (building for animals, possibly with stalls) |
| stall (animal compartment in a stable; sales booth) | stalfako, stalofako, stala fako; budo | ŝtalo | steel |
| standard | normo | standardo | flag |
| star | stelo | stari | to stand |
| stage (theater) | scenejo | staĝo | internship, traineeship; short training course |
| state (country, part of country) | ŝtato | stato | condition |
| steal | ŝteli | stelo | star |
| step | ŝtupo; paŝo | stepo | steppe |
| subject | temo (de retmesaĝoj) | subjekto | grammatical subject |
| subscribe | aboni (gazeton, telefonservon, ktp) | subskribi | sign (one's name) |
| subsidy | subvencio | subsidi | subside |
| suspect (person suspected of crime) | suspektato | suspekto | suspicion |
| sympathetic | kunsentema | simpatia | likeable |
| table (list, index, chart) | tabelo | tablo | table (furniture) |
| tablet | tabulo (board); pilolo (pill) | tableto | small table (tabl-eto) |
| ten | dek | teni | hold, keep |
| tend | varti | tendo | tent |
| tent | tendo | tenti | tempt, seduce |
| term (technical word, jargon) | termino | termo | term (algebra: part of a sum or difference) |
| term (period of office) | periodo | termo, termino | term (vidu supre) |
| term (school semester) | trimestro | termo, termino | term (vidu supre) |
| terror (fear) | teruro | teroro | terror (political violence to frighten people) |
| toast (drinka parolo) | tosto | toasto | toast (rostita pano) |
| train (railroad) | trajno | trejni | coach, teach |
| train (coach, teach) | trejni | trajno | railroad train |
| tree | arbo | tri | three |
| trivial | bagatela | triviala | vulgar, coarse, commonplace |
| tune (an instrument); melody | agordi; melodio | tuno | ton, tonne |
| tush (slango) | pugo | tuŝi | touch |
| UK | Unuiĝinta Reĝlando (Britio kaj Nordirlando) | UK (Universala Kongreso) | Esperanto world congress |
| vain (conceited) | vanta | vana | vain (futile) |
| vest | subĉemizo (UK), veŝto (US) | vesto | item of clothing |
| veto | vetoo | veto | bet |
| vile | fia, aĉa, abomena, malnobla | vila | hairy, shaggy |
| viola | aldo, aldviolono | violo | violet (flower) |
| viola | aldo, aldviolono | vjolo | viol (early form of violin) |
| violin | violono | violino | female violet flower (viol-ino) |
| volume (spatial measure, capacity) | volumeno | volumo | book |
| volume (loudness) | laŭto, laŭteco | volumo | book |
| vote | voĉdoni al | voti | vow |
| whore | putino | horo | hour |
| manners | ĝentileco | maniero | |
| etiquette | ĝentileco | etiketo |
