Vt: P5
- reiru al La bona vorto de la tago
radiko: program-
baza vorto: program-o
difino: Priskribo aŭ listo de taskoj plenumotaj unu post la alia; priskribo pri prezentota teatraĵo aŭ spektaklo, pri radio- aŭ televido-elsendoj, ...; priskribo de planoj de registaro, politika partio, ...; prezento aŭ spektaklo (ankaŭ en radio aŭ televido), konsistanta el pluraj partoj (programeroj) unu post la alia; programi = aranĝi la programon de evento aŭ de radio- aŭ televido-elsendo; verki programon por agado aŭ por tasko plenumota de/per komputilo.
ekzemploj: Laŭ la programo, la unua kunveno okazos je la naŭa. — Ĉar la studo-programo en niaj lernejoj estas plenplena. — Mi fidas, ke kontraŭvirusa programaro solvos la aferon. — Ni bezonas komputil-programistojn. — Ni rimarkas, kiel diversaj registaroj programas malsamajn politikojn.
angle: a program, a programme; ~ero = part of a program(me), an item on the program(me)
—
ĉine: 计划案，节目单，程序；例：
france: (un) programme ; ~i = programmer; ~ero = (un) numéro, élément de programme; komput-il~isto = (un) programmateur; ~aro = (un) logiciel (informatique).
germane: Programm
hispane: programa
hungare: program
portugale: programa; ~a = programático; ~i = programar; ~ero = item de programa; ~aro = conjunto de programas, software (informática); ~isto = programador (informática)
ruse: программа; ~i = разрабатывать программу; ~а = программный
radiko: progres-
baza vorto: progres-i
difino: Antaŭen-iri; atingi pli kaj pli.
ekzemploj: La preparoj por la kongreso progresas. — Vivu, progresu, sed lerni ne ĉesu. — Tiun ĉi libron ŝatas multaj progresantoj de Esperanto. — Rapida progreso de la malsano malfaciligas la kuracadon. — Ŝi rapide progresadis en sia metio. — Por la progresado de la lingvo estas bezonata uzado de ĝi. — Li tre helpis progresigi nian aferon. — Edukado malprogresas en tiu lando.
angle: to make progress
ĉine: 前进，进展；例：La preparoj por la kongreso progresas. 大会的预备进展很快；Vivu, progresu, sed lerni ne ĉesu.努力，前进，学习永不休止；Tiun ĉi libron ŝatas multaj progresantoj de Esperanto.这本书许多前进的世界语者喜欢；Rapida progreso de la malsano malfaciligas la kuracadon. 的快速恶化使医疗变难；Ŝi rapide progresadis en sia metio. 她在她的环境下进步很快； Li tre helpis progresigi nian aferon.他对我们业务进展有很大的帮助； Edukado malprogresas en tiu lando.这国的教育正在退步
france: progresser ; ~o = (un) progrès ; ~a = de progrès, progressif(-ive); ~e = progressivement; ~ant-o = celui qui progresse, (un) apprenti; ~ad-o = (la) progression; ~igi = faire avancer, améliorer; mal~i = régresser.
germane: fortschreiten (i.S.v. Fortschritt erreichen, zunehmen, steigern, vordringen)
hispane: progresar
hungare: fejlődik
portugale: progredir; ~o, ~ado = progresso; ~ema = progressista; ~igi = fazer progredir, fomentar; mal~o = retrocesso, involução
ruse: прогрессировать, развиваться, двигаться вперёд; ~о = прогресс; ~а = прогрессивный, поступательный
radiko: projekt-
baza vorto: projekt-o
difino: (Pli ampleksa kaj detala) propono, plano pri io farota; projekti = plani projekton.
ekzemploj: Kiaj estas viaj projektoj por la somero? — Oni jam projektis la ekskurson. — Via organizo proponis interesan projekton. — Ili prezentis kontraŭprojekton. — Ni jam havas projekton de la domo, laŭ kiu oni konstruos ĝin. — La nova sportejo jam estas projektita.
angle: a project
ĉine: 计划，方案；例：Kiaj estas viaj projektoj por la somero? 你的暑假计划是什么？ Oni jam projektis la ekskurson. 人们已经计划去游览了； Via organizo proponis interesan projekton.你的机构提出有趣的计划；Ili prezentis kontraŭprojekton (oponanta projekto pri la sama temo).他提出相反的方案‘Ni jam havas projekton de la domo, laŭ kiu oni konstruos ĝin. 我们已经有这房子的计划，不久就要建设； La nova stadiono jam estas projektita.新的体育场画中
france: (un) projet ; ~i = faire le projet (de), projeter; kontraŭ~o = (un) contre-projet; ~ita = projeté(e), envisagé(e).
germane: Projekt
hispane: proyecto
hungare: terv, projekt, vetítés
portugale: projeto; ~i = projetar (fazer projeto), plane(j)ar; ~isto = projetista
ruse: проект; ~i = проектировать; ~а = проектный
radiko: proksim-
baza vorto: proksim-a
difino: En malgranda distanco; troviĝanta apude.
ekzemploj: La preĝejo estas proksima, sed Dio estas malproksima. — Pri lando malproksima estas facile mensogi. — Li staras tre proksime de vi. — Mensogo malproksimen ne kondukas. — Alproksimiĝu, mi petas. — La arbo havas proksimume la alton de dudek metroj.
angle: near, close by; al~iĝi = to draw nearer, closer
ĉine: 大约
france: proche, voisin(e) ; ~e = (au)près (de); ~ec-o = (la) proximité; mal~a = éloigné(e); mal~e = au loin; ~igi = rapprocher; al~iĝi = s'approcher; ~um-e = approximativement.
germane: nah(e,r,s)
hispane: cerca, cercano
hungare: közeli
portugale: próximo; ~e = perto; ~o, ~eco = proximidade; ~igi, al~igi = aproximar; ~iĝi, al~iĝi = aproximar-se; ~ulo = próximo (pessoa); ~uma = aproximado (cálculo); maléa = distante; mal~e = longe
ruse: близкий, ближний; ~е = близко, вблизи, поблизости
radiko: promen-
baza vorto: promen-i
difino: (Piede) iri por plezuro.
ekzemploj: Mi iros promeni, ĉar la vetero estas tre bona. — Kiam kato promenas ekstere, la musoj festenas ene. — Ĉu via cerbo foriris promeni?! — Ŝi iris iom dormi post la promeno. — Promenado estas tre utila por la korpo. — Iru promenigi la hundon. — Ni renkontiĝu kaj iru al la promenejo.
angle: to go for a walk, a stroll
ĉine: 散步；Mi iros promeni, ĉar la vetero estas tre bona.我们将出去散步，因为天气很好； Kiam kato promenas, la musoj festenas. 猫散步时，老鼠就可庆祝；Ĉu via cerbo foriris promeni?! 你的脑袋出去散步了吗？Ŝi iris iom dormi post la promeno.她散步之后去小睡； Promenado estas tre utila por la korpo.散步对健有益； Vi sekretos al edzino, ŝi sekretos al fratino, kaj tiel la sekreto promenados sen fino.你向你的妻子泄密，她向她的朋友泄密，因此秘密无止境的散步； Iru promenigi la hundon. 去带小狗散步； Ni renkontiĝu kaj iru al la promenejo.我们到散步场见面吧
france: se promener ; ~o, ~ad-o = (une, la) promenade ; ~a = de promenade; ~ejo = (un) promenoir, mail; ~anto = (un) promeneur; ~igi = promener.
germane: spazieren
hispane: pasear, ir de paseo
hungare: sétál
portugale: passear; ~o, ~ado = passeio (ato de passear); ~ejo = passeio (lugar)
ruse: гулять, прогуливаться; ~о = прогулка; ~а = прогулочный
radiko: promes-
baza vorto: promes-i
difino: Diri firme, ke oni faros ion aŭ ke oni donos ion.
ekzemploj: Mi promesis aĉeti ludilon al mia infano. — Mi tenis mian promeson. — Ofte mano forgesas, kion buŝo promesas. — La vetero promesis esti agrabla. — Tiuj ĉi projektoj aperas en la formo de dikaj libroj kun la plej multepromesaj frazoj. — Mi donos al vi kiel promesite.
angle: to promise
ĉine: 允许；例：Mi promesis aĉeti ludilon al mia infano.我承诺买玩具给小孩；Ofte mano forgesas, kion buŝo promesas.经常手忘记嘴吧的承诺；Plena estas la infero de promesitaj aferoj. 承诺的事充满在地狱里； Kiu promesojn faras, tiu ne avaras. 承诺不会小气；- La vetero promesis esti favora. 天气显示会有好天； Tiuj ĉi projektoj aperas en la formo de dikaj libroj kun la plej multepromesaj frazoj.这个计划案在厚的书本上出现太多的承诺信息；Mi ne kredas je tiu promesplena elpensaĵo.我不相信此承诺满满的构想
france: promettre ; ~o = (une) promesse, (un) engagement; ~a, ~plena = prometteur(-euse); kiel ~it-e = comme promis, entendu, convenu.
germane: geloben, versprechen (i.S.v. eine Zusage machen)
hispane: promete
hungare: megígér
portugale: prometer; ~o = promessa; ~a, ~plena = promissor
ruse: обещать; ~о = обещание
radiko: propon-
baza vorto: propon-i
difino: Montri ion por uzo (aŭ por manĝado, trinkado, aĉeto, vendo); diri al iu, ke tiu eble faru ion.
ekzemploj: Mi povas proponi al vi alian seĝon. — Mi proponas vesperan amuziĝon. — Tiu propono estis unuanime akceptita. — Kvin respondoj estas proponataj. — Proponu, ne postulu, mi petas!
angle: to propose, make a suggestion or proposition
ĉine: 提议，建议
france: proposer ; ~o = (une) proposition, offre; ~ita = proposé(e); pli~i = enchérir.
germane: vorschlagen
hispane: proponer, ofrecer
hungare: javasol, proponál
portugale: propor; oferecer; ~o = proposta; oferecimento
ruse: предложить; ~о = предложение
radiko: propr-
baza vorto: propr-a
difino: De tiu/tio mem, ne de iu/io alia.
ekzemploj: Esperanto estas propra apartenaĵo de neniu nacio. — Propra opinio ne estas leĝo por alia. — Tio apartenas propre al mi. — La rido estas propraĵo de la homo. — Ŝi proprigis al si miajn manierojn! — Ne miksu vin en malproprajn aferojn. — Tio estas mia propra infano. — En sia propra domo ĉiu estas granda homo.
angle: own, as in tio estas mia ~a infano = this is my own child [not somebody else's whom I'm looking after]
ĉine: 本身的，自有的，专有的：例：Esperanto estas propra apartenaĵo de neniu nacio.世界语非任一国所专有； Propra opinio ne estas leĝo por alia. 个人的意见并非别人的法律； Tio apartenas propre al mi.这属于我专有；La rido estas propraĵo de la homo.笑容是人类的特点；Ŝi proprigis al si miajn manierojn! 她拥有我的特点； Ne miksu vin en malproprajn aferojn.不要参与和你无关的事； Tio estas mia propra infano. 这个是我的亲小孩； En la propra sia domo ĉiu estas granda homo.在睝己的家每人都了不起
france: propre, personnel(le) ; ~e = en propre ; ~aĵo = (le) propre; ~igi al si = s'approprier; ~a-vol-e = de mon plein gré, volontairement.
germane: eigen(e,r,s)
hispane: propio
hungare: saját
portugale: próprio, exclusivamente seu; ~aĵo = propriedade (o que é seu próprio); ~e = propriamente; ~eco = propriedade (característica); ~igi, al~i = apropriar-se; ~adire = propriamente dito; ~amane = de própria mão; ~vole = por vontade própria
ruse: собственный; ~е = собственно
radiko: protokol-
baza vorto: protokol-o
difino: Preciza skriba raporto pri kunveno aŭ okazaĵo; protokoli = skribi precizan raporton.
ekzemploj: Ĉu ekzistas protokoloj pri tiuj kunsidoj. — Usono ne subtenas la Kioto-protokolon pri tutmonda varmiĝado. — Li iĝis protokola estro en la registaro. — Ŝi petis tuj protokoli la decidon.
angle: the minutes (of a meeting)
ĉine: 会议记录
france: (un) protocole, un procès-verbal ; ~i = rédiger le protocole; ~isto = (un) secrétaire de séance, archiviste; ~libro = (un) registre des procès-verbaŭ.
germane: Protokoll
hispane: protocolo
hungare: jegyzőkönyv, protokoll
portugale: ata de reunião; protocolo de comunicação (informática); ~i = lavrar ata; ~anto, ~isto = secretário (que lavra a ata); ~libro = livro de atas; viv~o = curriculum vitae
ruse: протокол; ~i = составлять протокол, протоколировать
radiko: prov-
baza vorto: prov-i
difino: Fari por vidi, ĉu oni povas fari (aŭ ĉu io funkcias).
ekzemploj: Pli facile provi ol sukcesi. — Ĉiu provas, kion li povas. — Ŝi faris provon rideti. — Jen liaj unuaj provoj aŭtoraj kaj teatraj. — La studento prove kuris kiel eble plej rapide. — Provante sin kaŝi rapide, ŝi faris grandan bruon. — Mi spektis la lastan provludon en la teatro mem.
angle: to try out, to sample, to test
ĉine: 试验，练；例：Pli facile provi ol sukcesi.试验容易，成功难
france: essayer, éprouver ; ~o = (un) essai ; ~a = d'essai, probatoire; ~ant-e = en essayant; ~ludi = répéter; lasta ~lud-o = la (répétition) générale; pres~aĵo = (une) épreuve typographique; ~et-i = tâtonner; ek~i = s'essayer à; el~i = éprouver (qqn.)
germane: versuchen
hispane: probar, ensayar
hungare: próbál, megpróbál
portugale: provar, ensaiar, experimentar; ~o = prova, ensaio; ~ludi = ensaiar (música, peça teatral); ~tempo = período probatório; pres~aĵo = prova tipográfica
ruse: испытывать, проверять; ~о = попытка, проба, испытание; ~а = пробный, испытательный
radiko: provinc-
baza vorto: provinc-o
difino: Administra aŭ historia subdividaĵo de lando.
ekzemploj: Mi vojaĝis ĝis la foraj anguloj de la provinco — Kial vi obstine rifuzas transloĝiĝi al alia provinco? — Mi promenis sur stratoj de la provinca urbeto. — Province oni vivas pli trankvile ol oni vivas en la ĉef-urbo.
angle: a province, a shire
ĉine: 省，天主教的教区
france: (une) province ; ~a = provincial(e); ~ano = (un) provincial; ~e = en province; ~an-ismo = provincialisme.
germane: Provinz
hispane: provincia
hungare: vidék
portugale: província; ~a = provinciano (relativo a província); ~e = na província; ~aĵo = provincianismo (coisa de província); ~ano = provinciano (habitante de província); ~eco = provincianismo (característica); ~estro = governador de província
ruse: провинция, область; ~а = провинциальный, областной
radiko: publik-
baza vorto: publik-o
difino: Tiuj, al kiuj iu parolas; tiuj, kiuj rigardas teatraĵon, ĉeestas sportkonkurson, vizitas muzeon, ...; la homoj ĝenerale; publika = por ĉiuj, kiuj volas aŭdi, utiligi, ĉeesti, ...; publikigi = publike anonci; aperigi en presa formo (en/kiel libro, en gazeto,...) por ke la publiko povu legi ĝin.
ekzemploj: Ni pendigis anoncon por la publiko. — Ju laboro pli publika, des pli granda la kritiko. — Ili decidis ne publikigi tian libron. — Ŝi laboras en publikutila institucio. — La tuta publiko aplaŭdis la aktorojn. — Mi devas venki mian timon de la publikeco. — Mi respondos al via letero publike. — Ĉi tie vi povas trovi diversajn publikaĵojn.
angle: the public, an audience
ĉine: 公众；例：Ni pendigis anoncon por la publiko.我们挂出公告示众； Ju laboro pli publika, des pli granda la kritiko.愈公开的工作，愈受到指责； Ili decidis ne publikigi siajn intencojn geedziĝi. 他们不想公开他们的结婚意图； Ŝi laboras en publikutila institucio. 她在公设的机构服务； La tuta publiko aplaŭdis la aktorojn. 所有的观众对演员鼓掌； Mi devas venki mian timon de la publikeco. 我得克服我大众面前的害羞； Oni juĝis tiun krimon malpublike. 人们非公开的审问此罪行； La libro celas tre vastan publikon. 这本书的对向是广大的读者群； Mi respondos al via letero ne private, sed publike. 我将不会私下，而是公开回答你的信； Ĉi tie vi povas trovi diversajn publikaĵojn. 这些你可在许多出版物看到；Jam malmulte restis atendi ĝis la publikigo de mia libro.有少数人已经在等待我出书
france: (le) public ; ~a = public(-ique) ; ~e = publiquement, en public; ~igi = publier, rendre publique; ~utila = d'utilité publique; ~ec-o = (la) publicité (d'un fait, pas une réclame); ~aĵo = (une) publication; mal~e = à huis clos.
germane: Publikum
hispane: público (las personas)
hungare: közönség
portugale: público (pessoas); ~a = público (relativo ou exposto ao público); ~e = publicamente; ~aĵo = publicação; ~ejo = lugar público; ~igi = publicar; ~ulino = prostituta
ruse: публика, общественность; ~а = публичный, общественный; ~е = публично, на людях
radiko: punkt-
baza vorto: punkt-o
difino: Tre malgranda loko (en spaco aŭ tempo); aparta (malgranda) parto de teksto aŭ argumentado; la signo "."
ekzemploj: Renkonto de du rektaj linioj naskas unu punkton. — Ni parolis pri malsimplaj punktoj de leĝoj. — Vi ja konas mian vido-punkton. — Ĝi ne estis ĝusta vido-punkto de la metodo. — Ĉu vi punktis je la fino de la frazo. — Ne forgesu la demandan punkton.
angle: a point, a dot; vid~o = a point of view
ĉine: 点
france: (un) point ; ~i = mettre un point; vid~o = un point de vue; ~adi = pointiller; demanda ~o = (un) point d'interrogation; tri~o = point de suspension.
germane: Punkt (das Satzzeichen, die geometrische Stelle, vgl. "poento")
hispane: punto
hungare: pont
portugale: ponto (sinal gráfico, assunto, tempo, perspectiva); ~i = pontuar (pôr ponto), pontilhar; ~eca, ~oforma = puntiforme; vid~o = ponto de vista; vid~e de = do ponto de vista de
ruse: точка; ~i = ставить точки
radiko: pur-
baza vorto: pur-a
difino: Senmakula; lavita, balaita; sen aliaj substancoj.
ekzemploj: La ĉielo estas tute brila kaj pura kaj blua. — Diri la puran veron. [figure] — Li amis ŝin pure kaj altsente. [figure] — Viaj manoj estas malpurigitaj, purigu ilin per lavado. — Vidu la purecon de tiu akvo. — Kia malpurulo!
angle: clean; ~igi = to clean; ~rasa = a pedigree breed of animal
ĉine: 纯洁，干净
france: pur(e), propre, net(te) ; ~e = purement, proprement ; ~i = être propre, pur(e); ~ema = propre, bien sur soi, soigneŭ(-euse); ~igi = purifier, rendre propre; ~ig-ita = purifié(e); mal~a = impur(e), sale; mal~igi = souiller, salir; mal~ig-ita = souillé(e), sali(e); ~ec-o = (la) pureté; mal~ulo = (un) malpropre, souillon.
germane: rein(e,r,s), sauber(e,r,s)
hispane: limpio, puro
hungare: tiszta, makulátlan
portugale: limpo; puro; ~e = puramente; ~eco = limpeza, pureza; ~ega = limpíssimo, puríssimo; ~ema = asseado; ~igi = limpar; purificar; ~igisto = limpador, faxineiro; ~isto = purista (artes); mal~a = sujo; impuro; mal~ega = imundo
ruse: чистый; ~е = чисто
radiko: puŝ-
baza vorto: puŝ-i
difino: (Provi) movi ion, premante por ŝovi ĝin.
ekzemploj: Ŝi puŝis lin al la pordo. — Ekpuŝo de la vento turne levis la foliojn. — La puŝa forto iĝis sufiĉa por ekiri. — Li eniris en la ĉambron, puŝferminte post si la pordon. — La formo nova iom post iom elpuŝos la formon malnovan.
angle: to push
ĉine: 推
france: pousser ; ~o = (une) poussée, (un) coup ; ~a = propulsif(-ive); ek~o = (une) impulsion; el~i = expulser, supplanter; ~ĉaro = (une) poussette, voiture à bras; re~i = repousser, refuter.
germane: stoßen, schubsen, drängen
hispane: empujar
hungare: lök, tol
portugale: empurrar; propelir; ~o = empurrão; el~i = expulsar; ~ĉareto = carrinho de compras; ~fermi = fechar com empurrão; ~forto = ímpeto; força de propulsão
ruse: толкать, подтолкнуть; ~о = толчок
